OTOMATİK PORTAKAL ÜZERİNE

  Kuşkusuz ki Antony Burgess kitabı yazarken Stanley Kubrick de bu harikulade romana harikulade bir film çekerken "Otomatik Portakal"ın kült bir eser olup yıllarca çok okunup çok izleneceğini düşünmemişlerdi.

    Kitap:

   14 yaşındaki kahramanımız Alex; yakın gelecekte bir zamanda , toplumun çürüdüğü, annenin ve babanın sadece anne ve baba unvanına sahip olduğu için içindeki ilkel benliği ile birlikte şiddet ve suç kültürüne kanalize olup yanındaki 3 arkadaşıyla beraber yaşadıkları şehri inim inim inlettiği, gençliğin verdiği o çılgın enerjiyle süt barında kafayı bulup dehşet saçtığı bir ortamda geçmektedir kitap. Sokaktaki yaşlıları, evsizleri dövüp diğer çetelerle savaşmaktadırlar; ancak bunlar Alex ve arkadaşlarını kesmediği için artık daha büyük işler yapmalıdırlar. Zengin bunak "kedili kadın"ın evini soymaya gidip zengin kadını öldürünce bir de yanındaki arakadaşları bile kendisinden nefret ettiği için arkadaşları tarafından ihanete uğrayan, nefret edilen Alex' in hayatı bu noktada değişir ve 1. bölüm burada sona erer.
Alex hapse atılır, yeni İçişleri Bakanının mahkumları ıslah etme projesine seçilir. Pavlov'un köpeği misali suç karşısında koşullandırılır Alex. Kendisine suç unsuru-şiddet,tecavüz,ırkçılık-içeren videolar izletilir hem de en sevdiği klasik müzikle birlikte. Ve bu tedavinin sonucunda Alex bir masum vatandaş olur. Ancak olmaz beyni yıkanan Alex dikiş tutturamaz şiddet görür dayanamaz hastanelere düşer: İçişleri bakanı tarafından şefkat görür kameralar önünde ve Alex başta nasılsa sonda da öyledir; ama bambaşka bir insan olarak.
  Kitap da Burgess deneysel bir dil kullanmış; olayları olduğu gibi aktarmış mekan ve kişi tasvirlerine yer vermemiştir.
  Burgess'in temel amacı devlet-insan, suç-ceza ilişkilerinde devletin hegemonyası, insanın sahip olduğunu sandığı; ama aslında devletin verdiği sınırlı özgürlüğü sorgulamaktır.

   Film: 
    Stanley Kubrick'in en ince işçiliği diyebileceğimiz "Otomatik Portakal" filmi dönemin İngiltere'sinde aylarca kapalı gişe oynamış en sonunda toplumun ayaklanmasından korkularak dönemin yönetimi tarafından taaa ki 90' lı yıllara kadar yasaklanmıştır.Filmin Türkiye' deki gösterim tarihi de 1995'tir.
   Filmde romandakinin tersine mekan tasvirlerine çok önem verilmiş, 2013 gözünden bu 1971 yapımı film izlendiğinde kostümler ve mekanlar hala normal olamamış ki gözümüzde post-modernizm algısını yaratmaya halen devam etmektedir.Deney sürecinde Alex'in gözlerinin zorla açık tutularak izletilen şiddet sahneleri hem Alex'e hem de seyirciye uygulanmış ağır zihinsel şiddet sahneleridir. Yer yer hızlandırılmış ve yavaşalatılmış sahneleri de filme güzellik katmaktadır.
Zaten yapılmış en iyi filmlerden birisi olan "Otomatik Portakal" üzerine çok fazla bi'şey söylemeye de hakkımız yok sanırım.
Fragman:

  
   Peki neden bu kitabı okumalı, bu filmi izlemeliyiz ?

Önemli bir distopik eser olan "Otomatik Portakal" yakın gelecekte totaliter rejimlerin insan üzerinde kurabileceği baskıyı sınırı olmadan anlatan bir eser. Distopya'nın "ata"sı sayılan Yevgeni Zemyatin'in "Biz"ine selam çakarak hapishaneden itibaren Alex'in isminin 665321 olması, ilk bölümde Alex'ten nefret ederken 2. bölümde canınızın acıyor hale gelmesi, bir anti-kahraman filmi izlemek isteyenlere hitap etmesi, insanın kendi özgürlüğünü sorguluyor olması, Alex'in hastaneden çıktıktan sonra eve geldiğinde anne ve babasının eve kiracı olarak kendisinin "iyi huylu"sunu almasıyla bir nevi Jack-Tyler türevi bi ilişkiyle 70'li yılların "Dövüş Kulübü" olması sebebiyle, insanı rahatsız etmesiyle, Pavlov'un köpeğine uyguladığı "klasik koşullanma" deneylerinin en vahşicesinin insana uygulanmasıyla, uyguladığı şiddetin sonra kendisine uygulanmasıyla şiddetin toplumsal olduğunu anlatmasıyla, Alex'in hapishaneye kabul edilişindeki memurların abartılı davranışlarıyla devlet bürokrasisine yapılan eleştirisiyle, kitap ve filmin güzel uyumuyla sonuna kadar okunması gereken bir kitap, göz kırpmadan izlenmesi gereken bir filmdir.